Scheiding bij huwelijken met weinig conflicten schadelijk voor kinderen

Scheidingen bij relaties met weinig conflicten die toch eindigen in een scheiding, zijn heel schadelijk voor de kinderen, volgens Dr. Paul Amato, socioloog aan de Penn State Universiteit.

Dr. Amato, die ruim 20 jaar studie heeft gedaan naar gezinsstructuren, concludeert dat kinderen met de grootste angsten en depressies komen uit gescheiden gezinnen met weinig conflicten of juist uit gescheiden gezinnen met heel veel conflicten.

Tegelijkertijd, de meeste huwelijken die eindigen in een scheiding, zijn relaties met weinig conflicten. Diverse onderzoeken tonen aan dat er in slechts 15 tot 30 procent van de scheidingen sprake was van een relatie met veel conflicten. (Amato & Booth).

De meeste relaties vallen uiteen omdat de partners zich eenzaam voelen, omdat ze al jaren geen seks hebben gehad of omdat ze zich vervelen. Slechts een minderheid van de relaties stopt vanwege voortdurende conflicten.

De uitslagen van deze onderzoeken lijken contra-intuïtief en sommige onderzoekers hadden dan ook moeite om de cijfers te geloven. Maar meerdere bronnen geven een soortgelijk resultaat: 2/3 van de scheidingen komen voor bij relaties met weinig conflicten.

2/3 van de scheidingen komen uit de lucht vallen voor de kinderen

Kinderen die opgroeien in huishoudens met weinig conflicten, denken dat alles goed gaat, als opeens de ouders uit elkaar gaan. Voor hen is de scheiding dan onverklaarbaar, zegt Amato.

Amato geeft aan dat kinderen van gescheiden ouders het slecht doen na een scheiding, wanneer er weinig conflicten in het huwelijk van hun ouders waren. Dat wil zeggen dat de ouders weinig ruzies hadden en over het algemeen redelijk gelukkig waren in hun huwelijk, ze bleven goed met elkaar omgaan en na de scheiding zeiden ze dat ze nog van elkaar hielden.

Als kinderen opgroeien in een gezin waarin ouders een voldoende stabiel huwelijk hebben, dat uiteindelijk toch eindigt in een scheiding, dan ondervinden deze kinderen gemiddeld meer emotionele problemen en gedragsproblemen, hebben ze een lager gevoel van wel-bevinden, een negatiever zelfbeeld, meer problemen met relaties en slechtere schoolprestaties dan jongeren uit intacte gezinnen.

Volgens Amato hebben deze kinderen later veel moeite met vertrouwen, ze vragen zich af in hoeverre liefde en toewijding te vertrouwen zijn. In het eigen huwelijk hebben ze een lagere tolerantie voor problemen, wat makkelijk gedachten over scheiden triggert. De kansen dat deze kinderen uiteindelijk zelf gaan scheiden is ook hoger.

Zijn conclusie is dat deze kinderen later, als volwassen persoon, angstig worden en bang zijn dat dingen mis gaan en slecht aflopen. Hij brengt dit in relatie met het feit dat de scheiding van de ouders voor hen onverwachts was en dat ze het echt niet hadden zien aankomen.

Het is een mythe om te denken dat kinderen niet lijden als een scheiding vreedzaam verloopt. En die gedachte moet ook niet worden gekoesterd tijdens de besluitvorming om te scheiden of niet. Juist omdat onderzoeken laten zien dat een scheiding met weinig conflicten net zo schadelijk is voor de kinderen als een scheiding die intens en luid verloopt, zegt Paul Coleridge, oprichter van de Marriage Foundation, waar veel onderzoek wordt gedaan na de gevolgen van een scheiding.

Als de borden in het rond vliegen en er wordt gescholden, kan een jong brein begrijpen waarom papa en mama niet meer samen verder kunnen, zegt Coleridge. Kinderen uit gezinnen waarin de ouders weinig conflicten hebben, kunnen de scheiding en de reden ervoor niet verwerken, omdat ze de scheiding niet zagen aankomen. 

Kinderen kunnen stabiliteit erg waarderen terwijl hun ouders in stilte lijden

Een huwelijk kan goed genoeg zijn voor de kinderen, maar niet goed genoeg voor de ouders. Kinderen kunnen de structuur in het gezin beleven als een veilige en koesterende plek, zelfs als hun ouders in stilte lijden, zegt Robert Emery, professor in de psychologie en directeur van het Center for Children and Families van de Universiteit van Virginia.

Als ouders ontevreden zijn in de relatie, wil dat nog niet zeggen dat hun kinderen hetzelfde emotionele ongemak ervaren. Soms denken de ouders: ik voel me niet happy in mijn relatie, en mijn kind zal hetzelfde beleven. Maar dat is niet noodzakelijk het geval.

Kinderen uit gezinnen waarin de ouders weinig conflicten hebben, zijn eigenlijk niet bezig met het geluk van hun ouders. Ze zijn ook niet bezig met hoe de ouders zich ten opzichte van elkaar voelen. Zeker niet op de manier waarop de ouders daar zelf mee bezig kunnen zijn.

De behoeften van de kinderen en die van de ouders zijn niet altijd hetzelfde en kunnen soms haaks op elkaar staan. Ook op het moment dat de ouders overwegen om uit elkaar te gaan.

Dat wil niet zeggen dat mensen in een miserabele relatie moeten blijven. Als uit elkaar gaan voor jou de enige oplossing is, dan moet je dat doen. Maar doe het voor jezelf en niet voor je kinderen.

Deze kinderen voelen zich over het algemeen beter na een scheiding

Kinderen uit gezinnen waarin veel conflicten, ruzies en huiselijk geweld plaats vinden, voelen zich over het algemeen beter na een scheiding in vergelijking met kinderen van wie de ouders bij elkaar blijven en doorgaan met intense conflicten. (Amato, 2010)

In een gezin opgroeien met veel onenigheid en verdeeldheid maakt kinderen kwetsbaar voor diverse problemen, zegt Amato. Een scheiding helpt deze kinderen, omdat ze daardoor uit de situatie van een vijandig, door conflicten geteisterd, gewelddadig huishouden gehaald worden. En wellicht het allerbelangrijkste, zegt Amato, is het feit dat een scheiding als deze laat zien wat er absoluut niet hoort in een relatie en in liefde.

Als je aan deze koppels vraagt wat er mis is met hun huwelijk, dan blijven ze maar praten over hoe slecht de relatie is. Dit zijn wat je zou zeggen verschrikkelijke huwelijken die passen bij ons beeld van relaties die uit elkaar gaan, aldus Amato.

Situatie in de afgelopen decennia alleen maar verslechterd

Er wordt soms gedacht dat de gevolgen van een scheiding voor de kinderen langzaam steeds minder groot worden, omdat scheidingen steeds meer worden geaccepteerd. Echter, onderzoek laat zien dat de problemen als gevolg van een scheiding in de afgelopen tien jaar juist in ernst zijn toegenomen. (Swartz-Den Hollander, 2020)

Zo kunnen we zien dat bij ongeveer twintig procent van de kinderen van gescheiden ouders de problemen blijven voortduren. De resterende tachtig procent van de kinderen past zich in de twee tot drie jaar na een scheiding aan aan het nieuwe leven en ervaart geen serieuze problemen. (Spruijt & Kormos, 2014)

De meeste gescheiden koppels zijn gelukkig tot 12 maanden voor de scheiding

Een driejarig onderzoek bij 40.000 koppels heeft aangetoond dat 60 procent van de gescheiden paren tot een jaar voor de scheiding nog gelukkig was in hun relatie. 40 procent heeft aangegeven ongelukkig te zijn geweest in de periode voor de scheiding en slechts 9 procent heeft gezegd veel ruzies en conflicten te hebben in het huwelijk. (Marriage Foundation, 2015)

Bij koppels die niet getrouwd waren, was het percentage dat gelukkig was voor de scheiding, zelfs nog hoger, namelijk 80 procent.

Harry Benson, onderzoeksdirecteur bij de Marriage Foundation, zegt dat de meeste koppels tot een jaar voor de scheiding tevreden zijn met hun relatie. Maar dan gebeurt er iets in hun leven: een grote ruzie, financiële zorgen of zorgen binnen de familie en dan besluiten ze om uit elkaar te gaan.

Benson uit zijn zorgen over de consumenten-houding in de relatie en suggereert dat we los moeten komen van de ‘als het moeilijk gaat, dan gooi je het maar weg’ – mentaliteit. Volgens hem kunnen er meer huwelijken worden hersteld dan beëindigd.

54 procent heeft spijt van de scheiding

Ook voor de ouders is scheiden niet altijd een opluchting. 54 procent van de gescheiden ouders geeft aan spijt te hebben van hun besluit. (Marriage Foundation)

Spijt hebben van een scheiding kan potentieel invloed hebben op het emotionele welzijn van de ouders en daarmee de relatie tussen het kind en de ouder beïnvloeden.

Bij een kleine groep kinderen komt een veilige gehechtheidsrelatie met hun ouders in het gedrang. Door de stress rondom en na de scheiding kunnen rust en stabiliteit onder druk komen te staan (Brumariu & Kerns, 2010).

De stress rondom en na de scheiding verminderde sensitiviteit en responsiviteit bij de ouders en kan leiden tot een problematische gehechtheid tussen kind en de ouder (Riggio, 2004; Groenhuijsen, 2014).

Tot slot

Als jij een scheiding overweegt, terwijl er weinig conflicten in je relatie spelen, zijn er wellicht manieren om je relatie weer sterk en gelukkig te maken.

Als er in jouw relatie juist veel conflicten en ruzies zijn, dan zijn je kinderen waarschijnlijk op de hoogte van hoe ongelukkig jij bent, vooral als ze ouder zijn, en zullen ze je keuze om uit elkaar te gaan vermoedelijk beter begrijpen.